Huis- en appartement-“bezetting” (Okupación) op Mallorca

1. Wat wordt verstaan onder “bezetting” / “Okupación” op Mallorca?

Met de term “Okupación” wordt algemeen bedoeld dat een woonobject – huis, appartement of zelfs een leegstaand bedrijf – zonder toestemming van de eigenaar (of zonder geldig huur-/pachtcontract) in bezit wordt genomen door personen die geen wettelijk recht hebben op gebruik.

Op Mallorca en in Spanje in het algemeen onderscheidt men globaal twee hoofdgevallen:

• Allanamiento de morada (inbraak in de woning), als het gaat om een bewoond huis of appartement: het gaat hier om het feit dat een woning of huis geldt als de “thuisbasis” van de eigenaar of rechtmatige gebruiker en zonder toestemming wordt betreden of bezet.

• Usurpación (onrechtmatige toe-eigening) – bijvoorbeeld wanneer een leegstaand pand, een ongebruikt huis of een gebouw dat niet als permanente woonruimte dient, door derden wordt ingenomen.

Op Mallorca melden eigenaren en buren steeds vaker gevallen waarin panden, vooral leegstaande huizen of appartementen, worden gebruikt door zogenaamde “okupas” – vaak met negatieve gevolgen voor de eigenaren en/of de omliggende buurt.

2. Waarom gebeurt dit op Mallorca?

Enkele redenen en omstandigheden die op Mallorca een rol spelen:

• Veel vastgoed staat tijdelijk leeg (vakantiehuizen, tweede woningen, investeringsobjecten). Leegstand vergemakkelijkt binnendringen of bezetting.

• De vastgoed- en huurmarkt is gespannen, waardoor het voor sommige mensen aantrekkelijker is om een leegstaand pand zonder toestemming te gebruiken.

• Juridische en praktische obstakels voor eigenaren om het pand snel terug te krijgen: lange procedures, bureaucratische hindernissen. Bijvoorbeeld: “Usurpación” wordt vaak niet direct door de politie opgelost, maar kan een gerechtelijk bevel vereisen.

• In sommige gevallen georganiseerde structuren: In één geval wordt op Mallorca gemeld dat buren een soort “maffia” vermoeden die leegstaande gebouwen controleert.

• Politiek en juridisch debat: De Balearen-regering (Región de Islas Baleares) onderzoekt maatregelen tegen personen die wegens Okupación zijn veroordeeld, bijvoorbeeld uitsluiting van huur- of woonbijstand.

3. Juridische situatie op Mallorca / Spanje

Belangrijkste aspecten:

• De Spaanse wetgeving kent zowel strafrechtelijke feiten als civielrechtelijke aanspraken. Bijvoorbeeld: Het Strafwetboek (Código Penal) maakt onderscheid tussen inbreuk op de woning (allanamiento de morada) en onbevoegd toe-eigenen (usurpación).

• Met de hervorming van de Ley de Enjuiciamiento Criminal (“LECrim”) in 2025 (Ley Orgánica 1/2025) is voorzien dat gevallen van Okupación sneller via “juicio rápido” kunnen worden afgehandeld – ongeveer een termijn van 15 dagen voor bepaalde procedures.

• Op de Balearen zijn wetten/regelingen voorbereid waarbij personen die wegens Okupación zijn veroordeeld, voor een bepaalde tijd worden uitgesloten van overheidssteun voor huur of woning.

• De lokale politie adviseert eigenaren bij Okupación niet zelf het pand te ontruimen of geweld te gebruiken, maar de formele weg te volgen: aangifte doen, gerechtelijke stappen ondernemen.

Wat betekent dit concreet voor eigenaren?

• Als het gaat om een appartement waarin u zelf woont of normaal gesproken woont (uw hoofd- of vakantiehuis, met persoonlijke spullen), en iemand zonder toestemming is binnengekomen, dan gaat het vaak om allanamiento de morada. In dit geval kan de politie sneller ingrijpen.

• Als het gaat om een pand dat leegstaat, een commercieel pand of een tweede woning die langere tijd niet wordt gebruikt, dan is vaak de term usurpación van toepassing – hier duren de procedures langer en zijn ze complexer.

• Het belangrijkste verschil: of u als eigenaar het pand regelmatig gebruikt en dit zichtbaar is, of dat het pand praktisch “verlaten” is. In dat laatste geval zijn uw rechten moeilijker te handhaven.

4. Typische gevallen op Mallorca – uitdagingen & risico’s

• Leegstaande finca’s of landhuizen: In landelijke gebieden of perifere delen van Mallorca staan sommige huizen langere tijd leeg en worden door Okupas gebruikt. Vaak is het voor eigenaren moeilijk dit te ontdekken en juridisch aan te pakken.

• Appartementen in complexen of stadsgebieden van Palma: Hier melden buren ook overlast door geluid, onrust en onzekerheid omdat Okupas het pand gebruiken.

• Objecten met toeristisch gebruik of tweede woningen: Als u een appartement heeft dat u slechts af en toe gebruikt of wilt verhuren, is er een hoger risico dat iemand het betrekt en het moeilijk is snel te reageren.

• Financiële gevolgen: Naast emotionele stress kan dit betekenen: huurverlies, schade, schoonmaakkosten, mogelijke juridische kosten voor procedures, risico op waardeverlies van het pand – zolang niemand er regelmatig woont of toezicht houdt.

• Imago- en buurtrisico’s: In woonwijken kan het gebruik door Okupas ertoe leiden dat buren zich onveilig voelen, wat de omgeving belast. Voorbeelden tonen dat buren soms zijn verhuisd omdat ze zich niet meer veilig voelden.

5. Wat kunnen eigenaren op Mallorca concreet doen – stap voor stap

5.1 Preventie

• <span